Oto jakie wegetariańskie pyszności oferuje kuchnia morawska!
Oto jakie wegetariańskie pyszności oferuje kuchnia morawska!
Knedlíky, palačinky i inne pivní lahůdky…
Gdyby spytać większość turystów, które danie uważają za najbardziej czeskie, bez wątpienia odparliby: knedlíky. Istnieje mnóstwo wersji przygotowania tego najczęściej królującego na stołach naszych południowo-zachodnich sąsiadów przysmaku; każdy zaś kucharz, każda szanująca się gospodyni ma swój własny, pilnie strzeżony przepis. Ciekawostką jest fakt, że ich ojczyzną nigdy nie były Czechy, lecz Niemcy; to właśnie z języka Germanów pochodzi nazwa knödel, mimo iż Jan Hus, słynny filozof i reformator kościoła, usilnie starał się przemianować ją na šišky (szyszki).
Generalnie knedliki dzielą się na dwa rodzaje: houskové czyli bułczane i bramborové czyli ziemniaczane. Pierwsze przyrządza się ze świeżych bądź czerstwych bułek, których miąższ miesza się z mąką, drożdżami i wodą, po czym formuje się z tej mikstury podłużny wałek, coś na kształt bochenka, i zostawia do wyrośnięcia. Następnie zaś gotuje się go w wodzie z dodatkiem soli, rzadziej na parze, i kroi na grube kromki (zawsze za pomocą specjalnego drucianego przyrządu, a nie noża). Gdy te są jeszcze ciepłe – idealnie wchłaniają gęste, zawiesiste sosy. Bazę dla drugiego rodzaju knedlików stanowią ziemniaki – wpierw ugotowane i rozgniecione do konsystencji purée, a następnie wymieszane z kaszą manną, mąką i jajkami. Z takiej masy tworzy się niewielkie kulki, które gotuje się w osolonej gorącej wodzie niczym nasze polskie pyzy. Okrągłe knedlíky mogą też występować z nadzieniem słonym – z boczkiem, wątróbką, pasztetem, cebulą czy twarogiem, doprawione rozmaitymi ziołami i czosnkiem, a także na słodko – są wtedy znane jako ovocné knedlíky i faszeruje się je sezonowymi owocami (szczególnie pyszne są z truskawkami, jagodami, śliwkami, brzoskwiniami i morelami), a następnie przykrywa grubą warstwą gęstej, słodkiej śmietany.
Polevky, ołomuńce, houby i žampiony czyli coś dla wegetarian …
Czechy to zdecydowanie nie jest raj dla wegetarian. Hegemonia dań mięsnych nieraz daje się we znaki zwolennikom warzyw, jednak i oni mogą znaleźć coś dla siebie w tutejszych hospodach. Pyszne, sycące zupy na bazie różnych warzyw są silnie zakorzenione w czeskiej tradycji kulinarnej i właściwie trudno jest wyobrazić sobie bez nich posiłek. Rajská polévka to kusząca swą barwą pomidorowa, fazolová polévka jest bardzo gęsta i trochę przypomina naszą polską fasolkę po bretońsku, bramboračka gotowana jest z ziemniaków z dodatkiem estragonu i majeranku, a cibulačka – z cebuli. Jednak wszystkie one jednogłośnie ustępują miejsca słynnej česnečce, gdzie do gotującego się bulionu przeciska się przez praskę dużo ząbków czosnku, doprawia ziołami, a pod koniec dodaje rozbełtane żółtka i śmietanę. Polévkę tę serwuje się z ciepłym pieczywem czosnkowym i często ze startym serem na wierzchu.
À propos serów, jest to jeden z ulubionych piwnych dodatków Czechów. Podobno najpyszniejsze pochodzą z Ołomuńca i są produkowane już od XVI wieku w swej niezmienionej recepturze – z chudego, krowiego twarogu, który miesza się z drobno posiekanymi ziołami i solą, a w następnej kolejności poddaje procesowi dojrzewania. Olomoucké syrečky mają charakterystyczny kształt walca i jeszcze bardziej specyficzny zapach, można je grillować, smażyć i marynować (znakomicie komponują się posypane plasterkami czosnku, tymiankiem czy mieloną papryką lub w słodkiej wersji – z żurawinową albo borówkową konfiturą). Piwosze często zamawiają też ciepły hermelín, bardzo podobny do francuskiego camemberta lub słynną przekąskę vyprážaný sýr – jakże pyszną i niewinnie wyglądającą kaloryczną bombę, jest to bowiem tłusty, panierowany, a potem smażony na głębokim oleju żółty ser. Tanią i smaczną zakąską jest pivní sýr, czyli miękki, żółty ser rozmoczony w piwie, którym smaruje się chlebičky, czyli kanapki lub w którym macza się rohlíki, wywodzące się z Turcji, pszenno-drożdżowe rogale o kształcie półksiężyca, często doprawione nasionami kminku.
Jarosze będą z pewnością zachwyceni bogactwem dań grzybowych, czeskie bory obfitują bowiem w dorodne okazy prawdziwków, podgrzybków, rydzów, kozaków, kurek i wielu innych gatunków, a brak rozeznania w tych leśnych skarbach uważa się za ujmę na honorze Czecha. Należy jednak zwrócić uwagę na różnicę w nazwach, gdyż houby to szlachetne leśne grzyby, a žampiony – zwykłe pieczarki. Najczęściej występują duszone w esencjonalnych sosach i podawane oczywiście z knedlíkami, ale można je także smażyć w panierce albo wykorzystywać jako nadzienie do różnego rodzaju wytrawnych wypieków oraz pieczeni.
Miłośnicy słodkich łakoci również nie będą zawiedzeni, gdyż Czesi, po części na pewno z racji wpływu znamienitych austro-węgierskich cukierników, potrafią doskonale zakończyć posiłek wykwintnymi deserami, często porównywanymi do tych z Wiednia. Jest więc pachnący cynamonem jableáný strudl; čokoládový rez – rodzaj murzynka przekładanego kilkoma warstwami czekoladowego kremu; bublanina – bardzo prosty w wykonaniu placek z owocami; pochodzący ze Słowacji trdelník – zbliżony do naszej, polanej czekoladą eklerki; pardubický perník to korzenno-miodowe ciasto z Pardubic, często mające także formę małych różnokształtnych i kolorowo ozdobionych pierniczków oraz frgál – nadziewany słodkim twarogiem lub gruszkami i jabłkami wiejski kołacz, niegdyś wypiekany tylko odświętnie.
Czeskie uzdrowiska, takie jak Karlovy Vary czy Mariánské Lázně znane są z wypiekanych na maśle, oprószonych cukrem, migdałami i wanilią wafli, zwanych oplatkami; można je kupić na ulicznych straganach, które bez problemu odnajdziemy, kierując się błogim zapachem karmelu. Jest jeszcze jedno cudo, chętnie zamawiane nie na deser, lecz zamiast obiadu – to palačinky, cienkie słodkie naleśniki, podawane z czym dusza zapragnie: z owocami świeżymi bądź w postaci konfitury, lodami, twarogiem wymieszanym z cukrem pudrem, kawałkami pokruszonej czekolady, orzechami lub bakaliami czy z bitą śmietaną. Możemy je także poprosić, na wzór czeski, ze wszystkimi tymi składnikami naraz, popijając kieliszkiem ziołowej Becherovki, której wspomagające trawienie właściwości będą po tak sutym posiłku na pewno bardzo przydatne.
