Gorczański Park Narodowy obejmuje centralną i północno-wschodnią część pasma Gorców. Położony jest w południowej części kraju, w województwie małopolskim.
Geologia i geomorfologia
Gorczański Park Narodowy obejmuje centralną i północno-wschodnią część pasma Gorców. Położony jest w południowej części kraju, w województwie małopolskim. Geologia i geomorfologia
Gorczański Park Narodowy
Poręba Wielka 590
34-735 Niedźwiedź
tel/fax: (0 prefiks 18) 331 72 07, 331 79 44
W krajobrazie Gorców dominują łagodne kopulaste szczyty. Doliny rzeczne wcinają się ostro w masyw, przez co jego kształt przypomina rozróg z głównym punktem zwornikowym – szczytem Turbacza. Charakterystycznym elementem terenu są wychodnie skał piaskowcowych, występujące na północnych stokach. Na terenie Parku znajduje się kilka niewielkich jaskiń szczelinowych. W granicach Parku znalazły się, z wyjatkiem Turbacza (1310 m n.p.m.), najwyższe szczyty Gorców: Jaworzyna Kamienicka (1288 m n.p.m.), Kiczora (1282 m n.p.m.), Kudłoń (1279 m n.p.m.), Czoło Turbacza (1258 m n.p.m.) i Gorc Kamienicki (1228 m n.p.m.).
Roślinność
Charakterystyczne dla GPN są rośliny górskie, z których najbardziej interesujące są gatunki alpejskie (17) i subalpejskie (24) spotykane m.in. na gorczańskich polanach. Lasy zajmują ok. 95% powierzchni Parku. Znaczna ich część jest w wieku powyżej 100 lat. W drzewostanach dominują świerk, buk, jodła, a w domieszce występują modrzew, jawor, wiąz górski, jesion i olsza szara. Piętro regla dolnego sięga od 650 do 1100 m n.p.m., regiel górny – powyżej 1100 m n.p.m. Polany reglowe powstały w wyniku działalności człowieka. Regres pasterstwa spowodował wzmożoną sukcesję roślinności krzewiastej i drzewiastej na polanach. W jej wyniku uległo degradacji wiele zespołów roślinnych, ustępują gatunki typowe dla górskich hal, w tym krokusy. Obecnie podjęto czynną ochronę polan Parku najwartościowszych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym.
Zwierzęta
Fauna parku jest typowa dla Beskidów. Licznie reprezentowane są gatunki górskie. Bogaty świat ptaków reprezentują: myszołów, trzmielojad, kobuz, jastrząb, sowy (puchacz, puszczyk uralski i pospolity, włochatka, sóweczka, sowa uszata), dzięcioły (trójpalczasty i białogrzbiety) oraz kuraki leśne (jarząbek, cietrzew, głuszec). Gniazdują tu także: bocian czarny, orzechówka, kruk, pluszcz, siwerniak i wiele innych.
W Parku żyje ponad 46 gatunków ssaków, z których najcenniejsze są duże drapieżniki – ryś, wilk, niedźwiedź, a najpospolitsze są jelenie, sarny i dziki. Do osobliwości zaliczyć należy przedstawicieli rodziny pilchowatych: popielicę, orzesznicę i koszatkę. Na terenie Parku występują płazy: salamandra plamista (uznana za symbol Gorczańskiego PN), traszki (2 gatunki), żaba trawna, ropucha szara i kumak górski. Przedstawicielami gadów są: jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec, żmija zygzakowata i zaskroniec.
Zagrożenia, kultura materialna i turystyka
Pierwsi osadnicy w rejon Gorców dotarli na początku XIV wieku. Powstawanie polan pasterskich trwało do pierwszej połowy XIX w. Największe zniszczenia lasów gorczańskich miały miejsce w XIX wieku, kiedy masowo wycinano w łatwiej dostępnych terenach duże połacie pierwotnych lasów. Gorce, w tym także Park, posiadają wiele zabytków architektury ludowej. Okoliczna ludność zachowała niektóre zwyczaje. Na gorczańskich polanach oglądać można szałasy pasterskie – niejednokrotnie uznane za zabytki kultury materialnej. Najstarszym zabytkiem sakralnym na obszarze Parku jest kapliczka na polanie Jaworzyna Kamienicka, wzniesiona w 1904 r. przez Tomasza Chlipałę, zwanego Bulandą. Z kapliczką i jej fundatorem – znanym gorczańskim bacą i czarownikiem – związane są liczne legendy.
Krajobraz Parku ma charakter naturalny, a stopień ingerencji człowieka jest nieznaczny. Z tego też względu jest interesujący zwłaszcza dla turystów przyrodników. Liczba odwiedzających jest stosunkowo mała. Z uwagi na swe położenie Park posiada wiele punktów widokowych, z których roztaczają się atrakcyjne panoramy na sąsiednie pasma górskie. Szczególnie interesujące są widoki na Tatry, Babią Górę i Pieniny.
