Nieborów

Pałac w Nieborowie przez dziesięciolecia związany z Radziwiłłami obecnie przyciąga miłośników sztuki, którzy mogą obejrzeć kolekcję XVII-wiecznych globusów Vincenza Conorelliego, geografa z Wenecji, podziwiać stylowe meble, piece z majoliki czy zbiory wykopalisk rzymskich. W pałacu znajduję się wspaniała kolekcja obrazów, a wśród nich portrety, które zgodnie z legendą ożywają nocą i wędrują po komnatach i korytarzach…
Pałac otacza rozległy park, zaprojektowany i do dziś utrzymany w stylu francuskim – z żywym, zielonym labiryntem, zegarem słonecznym i stawami wodnymi.Pałac w Nieborowie przez dziesięciolecia związany z Radziwiłłami obecnie przyciąga miłośników sztuki, którzy mogą obejrzeć kolekcję XVII-wiecznych globusów Vincenza Conorelliego, geografa z Wenecji, podziwiać stylowe meble, piece z majoliki czy zbiory wykopalisk rzymskich. W pałacu znajduję się wspaniała kolekcja obrazów, a wśród nich portrety, które zgodnie z legendą ożywają nocą i wędrują po komnatach i korytarzach… Pałac otacza rozległy park, zaprojektowany i do dziś utrzymany w stylu francuskim – z żywym, zielonym labiryntem, zegarem słonecznym i stawami wodnymi.

Nieborów nosi nazwę swoich pierwszych właścicieli – rodu Nieborowskich herbu Prawda, którzy odsprzedali swoje ziemie wraz z dworem kardynałowi Michałowi Stefanowi Radziejowskiemu w roku 1694. Kardynał zlecił zaprojektowanie pałacu architektowi Tylmanowi Gamerenowi i tak w Nieborowie powstał pałac w stylu barokowym.
Potem majątek należał kolejno do Konstancji z Niszczyckich i Jerzego Hipolita Towiańskiego. Ich syn Krzysztof Mikołaj Towiański sprzedał majątek w Nieborowie w 1723 roku generałowi saskiemu Aleksandrowi Jakubowi Lubomirskiemu i jego małżonce Karolinie Fryderyce von Vitzthum. Od 1736 roku właścicielami dóbr nieborowskich byli Stanisław i Jan Józef Lochoccy, którzy odsprzedali go w 1766 r. Michałowi Kazimierzowi Ogińskiemu, hetmanowi wielkiemu litewskiemu. Hetman w latach 1766-1768 dokonał przekształcenia wnętrz pałacowych w stylu rokokowym.

W końcu, w roku 1774 właścicielem majątku w Nieborowie został książę Michał Hieronim Radziwiłł, późniejszy wojewoda wileński i jednocześnie jeden z najbogatszych magnatów polsko-wileńskich.
Radziwiłł zgromadził w pałacu wielką kolekcję obrazów malarzy europejskich – holenderskich, niemieckich, włoskich i hiszpańskich oraz portrety osobistości polskich i zagranicznych. Stworzył bibliotekę z tysiącami rycin i księgozbiorem unikatowych starodruków.

Pokoje zostały wyposażone w najlepsze meble sprowadzone z Anglii i Francji oraz dzieła sztui zdobniczej – srebra, porcelanę i tkaniny.Na zlecenie Radziwiłła warszawski architekt Szymon Bogumił Zug założył na początku lat siedemdziesiątych XVIII w. regularny ogród francuski i przebudował w 1784 roku wnętrza pałacu w stylu wczesnoklasycystycznym (Gabinety Żółty i Zielony, Sypialnia Wojewody).

Żona Michała Hieronima Radziwiłła- Helena z Przeździeckich, założyła w pobliżu Nieborowa słynny ogród romantyczny, który nazwała Arkadią, utrzymany w stylu angielskim, z pawilonami ogrodowymi bogato wyposażonymi w dzieła sztuki, głównie sztuki antycznej, greckiej i rzymskiej.

Po śmierci Radziwiłła w 1831 roku, dobra w Nieborowie podupadły, a sam pałac przez wiele lat ulegał zaniedbaniu. Dopiero w roku 1879 Nieborów znalazł się w posiadaniu Michała Piotra Radziwiłła, który odkupił Arkadię, założył przy pałacu manufakturę mebli i majoliki, uzupełnił uszczuplone wyposażenie wnętrz i wyposażył na nowo bibliotekę pałacową.

Niestety zmarł bezpotomnie w 1903 roku, a jego żona sprzedała w trzy lata później dobra nieborowskie wraz z pałacem dalekiemu kuzynowi męża Januszowi Radziwiłłowi.

Janusz Radziwiłł – znany działacz politycznym i gospodarczy okresu dwudziestolecia międzywojennego dokonał w latach 1922-1929 przebudowy wnętrz pałacu w Nieborowie, m.in. Sali Weneckiej i Palarni (arch. Kazimierz Skórewicz), nadbudowy drugiego piętra (arch. Romuald Gutt) i uczynił z Nieborowa głośną podwarszawską rezydencję. Tu spotykali się znani politycy i osobistości życia publicznego w Polsce.

W okresie okupacji hitlerowskiej Januszowi Radziwiłłowi prowadził działalność konspiracyjną o charakterze politycznym. W tym czasie jego syn Edmund Radziwiłł zarządzał dobrami nieborowskimi, działając jednocześnie, razem z małżonką Izabelą, w ruchu oporu w szeregach łowickiego okręgu Armii Krajowej.

Janusz Radziwiłł dwukrotnie, w 1939 roku i w latach 1945-1947, więziony był przez sowieckie służby NKWD na terenie Związku Radzieckiego, a po powstaniu warszawskim, do grudnia 1944 roku przetrzymywany był przez hitlerowców w więzieniu berlińskim. W 1947 roku zamieszkał w Warszawie, gdzie zmarł w roku 1967. jego małżonka Anna z Lubomirskich Radziwiłłowa zmarła w 1947 roku w Krasnogorsku.

Od lutego 1945 roku zespołem pałacowo-ogrodowym w Nieborowie opiekuje się Muzeum Narodowe w Warszawie.