Szlak Partyzancki

Szlak znakowany kolorem czerwonym. Ma swój początek na wierzchowinie Roztocza Zachodniego (Szczebrzeszyńskiego) w Szperówce i biegnie północną częścią Roztocza Środkowego (Tomaszowskiego) przez Szczebrzeszyn i Krasnobród do Krynic. Szlak bardzo atrakcyjny krajobrazowo. Łączy „Piekiełko Szczebrzeszyńskie” (Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy) z Roztoczańskim Parkiem Narodowym i Krasnobrodzkim Parkiem Krajobrazowym.

Długość szlaku: 53 km,oznakowanie kolorem czerwonym

Przebieg szlaku:

Szperówka (początek szlaku przy pomniku upamiętniającym walkę partyzantów w 9pp AK z oddziału „Kawki” /przy drodze krajowej nr 74/) – „Piekiełko Szczebrzeszyńskie” (wąwozy lessowe) – Szczebrzeszyn [na trasie: kirkut (cmentarz żydowski), cerkiew pw. Zaśnięcia NMP, synagoga, rynek (ratusz, kościoły pw. św. Katarzyny i pw. św. Mikołaja”), dworzec PKS] – dolina Wieprza – Brody [„szlakówka” – dawny budynek Ordynacji Zamojskiej] – Brodzka Góra (użytek ekologiczny) – Roztoczański Park Narodowy [na trasie: Leśniczówka Dębowiec, obszar ochrony ścisłej „Jarugi”] – Kosobudy – Roztoczański Park Narodowy – Wojda [pomnik upamiętniający bitwę partyzancką z 30.12.1942 r.] – Bliżów – Kol. Adamów – Kaczórki – Jacnia – Krasnobród [na trasie: Podzamek (d. pałac, obecnie Sanatorium Rehabilitacyjne dla dzieci), kamieniołomy (stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej, punkt widokowy), rynek, Podklasztor (d. zespół klasztorny Dominikanów – sanktuarium Matki Boskiej Krasnobrodzkiej, zespół kapliczek w tym kapliczka „na wodzie”)] – Majdan Wielki – Dominikanówka – Klocówka – pomnik partyzanckiej bitwy pod Zaborecznem rozegranej 01.02.1943 r. – Romanówka – Zadnoga – Krynice [ruiny pałacu Lipczyńskich]. Koniec szlaku przy przystanku autobusowym na trasie Tomaszów Lubelski – Zamość

Na szlaku:
Szlak przecina Roztoczański Park Narodowy w części północnej. Na pokonanie odcinka Szczebrzeszyn – Kosobudy dł 11. km potrzeba około 4 godz. .Aby pokonać trasę Kosobudy – Bliżów, z punktami widokowym, o długości 6 km potrzeba ponad 2 godz.

Szczebrzeszyn

W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie. Tak napisał poeta. Znajdują się tu kościoły w stylu renesansu lubelskiego, dawna synagoga i kirkut. Szczebrzeszyn to zapewne jeden z grodów czerwieńskich, w XI w istniał tu już gród strzegący przeprawy przez rzekę Wieprz. Był własnością Dymitra z Goraja, następnie Jana Amora Tarnowskiego,i hrabiów Górków. W 1653 r. Szczebrzeszyn wraz z 28 wsiami poddanych i 7 wsiami lennymi przeszedł w ręce Jana Zamoyskiego. W ordynacji miasto było centrum włości a następnie centrum klucza dóbr.

Podczas okupacji hitlerowcy krwawo rozprawili się z ludnością żydowską ( rozstrzelano 4 tys. osób). Urodził się tu m.in. Józef Brandt – malarz, Kazimierz Kelles Krauz – wybitny działacz PPS, Zygmunt Klukowski – lekarz ,historyk autor m.in. „Dziennika z lat okupacji”.

Szlak wychodzi z miasta drogą do Biłgoraja. W Brodach Dużych przecina linię kolejową i kieruje się pod górę tzw „Białą Drogą”. Przy drodze znajduje się użytek ekologiczny „Brodzka Góra” w którym ochroną objęto zbiorowiska roślinności kserotermicznej. Występuje tu murawa kserotermiczna razem z sosną, tarniną, dziką różą, dziką jabłonią, brzozą dereniem, osiką, dębem. Jest tu stanowisko wielu roślin chronionych: obuwika pospolitego, pierwiosnki lekarskiej, orlika pospolitego, zawilca wielkokwiatowego. Szanowny Turysto, nie niszcz roślin, daj szansę innym żeby mogli je podziwiać !. Szlak wiedzie dalej dawnym traktem „Szczebrzeską Drogą” przez lasy własności prywatnej do granic Parku, do osady leśnej „Dębowiec”, która w czasie lata stanowi bazę RK SOP.

Roztoczańska Konna Straż Ochrony Przyrody

Roztoczańska Konna Straż Ochrony Przyrody powstała w 1984 roku z inicjatywy członków Akademickiego Klubu Jeździeckiego. Obecnie w pracach RKSOP uczestniczy blisko 70 członków czynnych i rezerwistów. Są nimi studenci i absolwenci lubelskich uczelni, połączeni zamiłowaniem do koni i troską o przyrodę.

Od lata 1984r. RK SOP prowadzi akcje prewencyjno – informacyjne na terenie RPN. Akcje trwają trzy miesiące, od początku lipca do końca września. Działalność polega na patrolowaniu terenu Parku, udzielaniu informacji, dbałości o to, by były przestrzegane obowiązujące w Parku zasady.

W roku 1989 RK SOP przyjęła imię 25 Pułku Ułanów Wielkopolskich, na pamiątkę ostatniej szarży tej jednostki pod Krasnobrodem.

RK SOP to Stowarzyszenie zajmujące się prowadzeniem kursów jeździeckich, ochroną przyrody, prowadzeniem edukacji ekologicznej, kultywowaniem tradycji kawaleryjskich, oraz organizacją rehabilitacji dzieci upośledzonych, poprzez hipoterapię.

W obecnych skomercjalizowanych czasach, RK SOP jest ewenementem w skali kraju, (biorąc pod uwagę działalność organizacji społecznych w Polsc).. Decyduje o tym nie tylko fakt, że jest to organizacja elitarna – mogą do niej należeć tylko panowie oraz to, że nie zatrudnia pracowników etatowych i bazuje na społecznej pracy swoich członków.

Roztoczańska Konna Straż Ochrony im. 25 Pułku Ułanów Wielkopolskich, ul. Długa 13a, 20-346 Lublin, tel. 0 604 322 460

Dalej szlak przez lasy Parku prowadzi do Kosobud. Jest to bardzo ładna droga prowadząca na pewnym odcinku przez obszar objęty ochroną ścisłą Jarugi.

Szlak dochodzi do wsi przy przystanku PKS oraz kancelariach obwodów ochronnych RPN. Tu można uzyskać informację i niezbędną pomoc. Można kontynuować wędrówkę dalej szlakiem lub wrócić do Zwierzyńca drogą przez Obrocz (około 9 km).

Kosobudy

Wieś znana jako Kosopa, później jako Kossobudy, W 1564 nazywana Koszoputi. Jest bardzo stara. Pierwsze wzmianki o niej związane są z przekazaniem włości Szczebrzeskiej, przez Dymitra z Goraja swoim bratankom. Od 1653 r. wieś należy do Ordynacji Zamoyskiej. Relacja z XIX w określa: „Gleba ziemi piaszczysta, łąk nie ma, ludność uboga”. Wieś zamieszkiwała ludność polska w mniejszości pochodzenia ukraińskiego.

Podczas okupacji za pomoc partyzantom była wielokrotnie pacyfikowana. W lutym 1944 r we wsi stacjonowały główne siły 1 Ukraińskiej Dywizji Partyzanckiej, które wraz z oddziałami polskimi stoczyły w marcu 1944r. ciężkie walki z oddziałami hitlerowskimi SS Viking.

Szlak wiedzie początkowo przez wieś, następnie prowadzi przez pola pod górę na punkt widokowy. Lasem dochodzi do osady Wojda i dalej przez Górę Borsuki, jednym z ładniejszych punktów widokowych, dochodzi do Bliżowa. Stąd można kontynuować wędrówkę do Krasnobrodu lub wrócić do Zwierzyńca przez Bondyrz, Guciów, Obrocz (około km 18 km).

źródło: www.roztoczanskipn.pl