Drogi wodne były kluczowe dla gospodarki wielu krajów przed rozwojem kolei w XIX wieku. W dobie rewolucji przemysłowej we wczesnych latach XIX wieku powstała konieczność szukania połączeń śródlądowych. Rozwój techniki inżynieryjnej na świecie spowodował budowanie kanałów, czyli sztucznych połączeń wodnych wykorzystujących istniejące naturalne cieki wodne.Drogi wodne były kluczowe dla gospodarki wielu krajów przed rozwojem kolei w XIX wieku. W dobie rewolucji przemysłowej we wczesnych latach XIX wieku powstała konieczność szukania połączeń śródlądowych. Rozwój techniki inżynieryjnej na świecie spowodował budowanie kanałów, czyli sztucznych połączeń wodnych wykorzystujących istniejące naturalne cieki wodne.
W Królestwie Polskim po uzyskaniu dużej autonomii (rząd, parlament, wojsko), w latach 1815-1830 nastąpił intensywny rozwój przemysłu i ekspansja gospodarcza. Najpoważniejszym problemem stał się eksport towarów, spławianych Wisłą do Gdańska. Po wprowadzeniu przez Prusy w 1823 represyjnych ceł (opłaty na niektóre towary, np. żyto i jęczmień wzrosły sześciokrotnie, na owies trzynastokrotnie) minister skarbu Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki postanowił wybudować kanał żeglowny z pominięciem Pomorza. Roboty miały być wykonywane przez Polaków (dorzecza Wisły i Niemna) i Rosjan (dorzecza Niemna i Windawy) tzw. Kanał Windawski).
Kanał Augustowski łączy drogą okrężną dopływy Wisły z Bałtykiem poprzez dopływy Niemna, z pominięciem dolnego biegu Wisły.
Kanał Augustowski jest częścią Szlaku Batorego i wraz z zespołem budowli i urządzeń został ujęty w rejestrze zabytków nieruchomych, nr rej.:324 z 23.10.1968 i 5 z 902.1979[1].
Budowa
Kanał został zaprojektowany w 1824 przez gen. Ignacego Prądzyńskiego. Budowa rozpoczęła się w 1825 i prowadzona była przez Wojskowy Korpus Inżynierów. Pracami kierował początkowo Prądzyński (do 1826), później gen. Jan Chrzciciel de Grandville Malletski, Jan Paweł Lelewel (do 1830). Prace zostały przerwane z powodu wybuchu powstania listopadowego, a wojska rosyjskie budujące Kanał Windawski skierowano do walki z powstańcami.
Po klęsce powstania listopadowego Rosja zlikwidowała autonomię Królestwa Polskiego i w związku z tym zmieniła się koncepcja budowy kanału. W latach 1833-1839 zrealizowano go tylko na odcinku od Biebrzy do Niemna; budowę prowadził wówczas hydrotechnik Teodor Urbański. Wśród budowniczych Kanału byli m.in. Jerzy Arnold, Tadeusz Edward Bieliński, Michał Horain, Wojciech Korczakowski, Jan Paweł Lelewel, Feliks Pancer, August Szulz (Jussuf-aga).
Informacje ogólne
Długość kanału: 101 km, w tym 82 km w granicach Polski.
Kanał, oprócz śluz, których jest 18, tworzą:
– rzeka Netta (w górnym biegu od źródła do jeziora Necko — Rospuda) — rzeka w północno-wschodniej Polsce, prawy dopływ Biebrzy, dł. 102 km, dorzecze 1336 km2; częściowo skanalizowana (Kanał Augustowski). Źródła w pobliżu jez. Rospuda, przepływa przez jez. Garbaś, Sumowo, Bolesty, Necko
– rzeka Czarna Hańcza – jest największą rzeką Wigierskiego Parku Narodowego oraz jedną z ważniejszych rzek Suwalszczyzny.
– Jeziora augustowskie – posiadają sporą ilość piaszczystych plaż i kąpielisk, co spowodowało umiejscowienie wielu ośrodków wypoczynkowych.
Bogaty jest świat wodnych ptaków: łabędzie, kaczki, gęsi. Ryby występujące w Kanale Augustowskim to lin, leszcz, okoń, szczupak, węgorz, karaś, miętus, płoć i ukleja.
Z powodu braku regulacji Biebrzy i Narwi obecnie kanał nie jest skomunikowany z innymi drogami wodnymi w Polsce.
Śluzy
W ramach Kanału Augustowskiego wybudowano 18 śluz. Obecnie w granicach Polski znajduje się 14 z nich, 3 na terenie Białorusi (Wołkuszek, Dąbrówka, Niemnowo), a przez śluzę Kurzyniec przebiega granica polsko-białoruska.
Śluzy wg liczby komór:
jednokomorowe: 16
dwukomorowe: 1 – Paniewo
czterokomorowe: 1 – Niemnowo (pierwotnie trzykomorowa, czwartą komorę dobudowano latach 2004-2006)
Śluzy pozwalają przenieść statki o:
15 m na odcinku od Biebrzy do Augustowa
41 m na odcinku od Augustowa do Niemna
Śluzy od rzeki Biebrzy:
Dębowo
Sosnowo
Borki
Białobrzegi
Augustów
Przewięź
Swoboda
Gorczyca
Paniewo
Perkuć
Mikaszówka
Sosnówek
Tartak
Kudrynki
Kurzyniec
Wołkuszek
Dąbrówka
Niemnowo
Booking.com
