Turcja

Turcja to kraj wyrazistych kontrastów. Wpływy europejskie i azjatyckie, zabytki antyczne oraz pochodzące z czasów osmańskiego imperium, mieszają się tu i przeplatają oferując odwiedzającym wyjątkowo atrakcyjny koktajl wrażeń. Cztery morza, które otaczają kraj to także gwarancja udanego letniego wypoczynku z sowitą dawką wybornego plażowania i wszelkich atrakcji, których należy spodziewać się po dobrej klasy kurortach.

Turcja to kraj wyrazistych kontrastów. Wpływy europejskie i azjatyckie, zabytki antyczne oraz pochodzące z czasów osmańskiego imperium, mieszają się tu i przeplatają oferując odwiedzającym wyjątkowo atrakcyjny koktajl wrażeń. Cztery morza, które otaczają kraj to także gwarancja udanego letniego wypoczynku z sowitą dawką wybornego plażowania i wszelkich atrakcji, których należy spodziewać się po dobrej klasy kurortach.

Oficjalna nazwa: Republika Turecka
Powierzchnia: 779 452 km2
Ludność: 62 697 000; na 1 km2 78
Stolica: Ankara
Ustrój: republika parlamentarna
Waluta: 1 lira turecka = 100 kurus
Język: turecki (urzędowy), arabski, grecki, circasian, ormiański, jidysz, kurdyjski
Religie: islam 98%

Turcja tworzy pomost miedzy Europą a Azją, leży bowiem na obu tych kontynentach. Strzeże jedynego przejścia morskiego z Morza Czarnego na Morze Śródziemne, prowadzącego przez Bosfor, Morze Marmara i Dardanele, widownię rzezi w czasie I wojny światowej.

Przez 1000 lat turecka ziemia była centrum cesarstwa bizantyjskiego, przez blisko 500 lat – imperium osmańskiego, a ostatnio tworzy południowowschodnią flankę NATO. Obecnie, od kilku już lat Turcja stara się zostać członkiem Unii Europejskiej.
Współczesna Turcja zajmuje obszar około 780 tys. km2, a jej ludność liczy ponad 62 mln. To najludniejsze państwo Bliskiego Wschodu. Turcja obejmuje Trację w części europejskiej i znacznie większą Anatolię, w części azjatyckiej. Europejska część Turcji, zajmuje najdalej wysuniętą część Półwyspu Bałkańskiego.

Cło, wizy, paszport

Od obywateli polskich wymagane są wizy uprawniające do wjazdu i pobytu na terenie Turcji. Wizę turystyczną można uzyskać przy wjeździe; koszt – 15 USD (lub 10 EUR). Wiza ta uprawnia do pobytu przez okres 30 dni bez prawa wykonywania pracy i nie może być przedłużona. Taką samą wizę uzyskuje się na przejazd przez Turcję tranzytem. W przypadku przedłużenia pobytu na podstawie wizy turystycznej należy liczyć się przy wyjeździe z koniecznością wniesienia kary pieniężnej w wysokości zależnej od przedłużenia czasu pobytu, nie mniejszej jednak niż 100 USD, oraz z zakazem ponownego wjazdu do Turcji przez okres równy okresowi nielegalnego pobytu na terenie Turcji. W skrajnych przypadkach, np. przedłużenia pobytu o parę miesięcy, możliwa jest również deportacja (na koszt osoby deportowanej) oraz zakaz wjazdu do Turcji na czas nieokreślony. Wymagany okres ważności paszportu przy wjeździe do Turcji wynosi 6 miesięcy, przy czym zasada ta nie jest ściśle przestrzegana w przypadku turystów w grupach zorganizowanych (mających opłacone wcześniej świadczenia na czas pobytu i bilet powrotny na określony dzień). Paszport nie może wzbudzać podejrzeń co do jego autentyczności. Od osób przyjeżdżających do Turcji w ramach grup zorganizowanych za pośrednictwem biur turystycznych nie wymaga się posiadania określonej kwoty środków pieniężnych. Osoby przyjeżdżające indywidualnie mogą być poproszone o okazanie środków finansowych na czas pobytu, przy czym zależy to głównie od woli urzędnika. O wizy innego rodzaju (w celu wykonywania pracy, nauki, wykonywania zawodu – np. wizy dla kierowców) należy ubiegać się w przedstawicielstwach dyplomatycznych Turcji (w Ambasadzie Turcji w Warszawie). Przy ubieganiu się o wizę do pracy należy przedłożyć zgodę na wykonywanie pracy przez obcokrajowca, którą wydaje Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych Republiki Turcji. Osoby przebywające na terenie Turcji występują bezpośrednio do ministerstwa, natomiast osoby przebywające poza granicami Turcji – do tureckiego przedstawicielstwa dyplomatycznego we własnym kraju. Czas oczekiwania na zgodę wynosi 90 dni. Bliższe informacje podane są na stronie ministerstwa: www.csgb.gov.tr. Studenci uzyskują tzw. wizę studencką na podstawie akceptacji przez placówkę naukową. W każdym przypadku uzyskania wizy uprawniającej do pobytu przez okres dłuższy niż 30 dni należy wystąpić do miejscowego Wydziału ds. Obcokrajowców Ministerstwa Spraw Wewnętrznych o wydanie zgody na pobyt na czas określony (tzw. ikamet tezkeresi). Wniosek należy złożyć pod koniec pierwszego miesiąca pobytu. Natomiast wniosek o przedłużenie posiadanej już zgody na pobyt na czas określony należy złożyć w ciągu 15 dni od daty upływu jej ważności. Zgoda na pobyt na czas określony uprawnia do wielokrotnych wyjazdów i wjazdów przez okres jej ważności, bez konieczności uzyskiwania wizy. O pobyt stały mogą ubiegać się również obywatele polscy, którzy nabyli na własność mieszkanie czy dom.

Brak ograniczeń w przywozie środków płatniczych, przy czym większe sumy (ponad 5000 USD) należy zgłosić przy wjeździe, by – jeśli nie zostaną wydane – nie było problemu z ich wywozem. Ilość przywożonych artykułów (ubrania, artykuły żywnościowe, sprzęt turystyczny itp.) nie może wskazywać na ich inne przeznaczenie niż do celów osobistych. Nie wolno wywozić z Turcji przedmiotów o charakterze zabytkowym, historycznym – nawet najmniejszych wręcz kawałków starych rzeźb, płaskorzeźb itp.

Geografia – położenie

Turcja położona jest w lwiej części na terenie Azji Mniejszej. Kraj sąsiaduje z ośmioma innymi państwami – Armenią, Azerbejdżanem, Bułgarią, Gruzją, Grecją, Iranem, Irakiem i Syrią. Tylko niewielka część terytorium Turcji należy do Europy. Jest to Tracja, stanowiąca około 3% powierzchni kraju. Od części azjatyckiej Trację oddziela Morze Marmara oraz cieśniny Bosfor i Dardanele. Oprócz Morza Marmara Turcję otacza Morze Czarne (na północy kraju), Morze Egejskie (od zachodu) i zwane lokalnie Białym – Morze Śródziemne od południa. To właśnie tam rozciąga się osławiona Riwiera Turecka, znana z ciepłego morza, malowniczych krajobrazów i wspaniałych gór. Prawdziwymi perłami tej krainy są tutejsze kurorty:

• Antalya,
• Alanya,
• Side,
• Keme.

Bliskość błękitnego morza, gorącego piasku plaż i egzotycznej roślinności, w niesamowity sposób zestawionej z obecnością rozciągających się ogromnych masywów górskich Taurusu i Gór Pontyjskich sprawia, że przed odwiedzającymi Turcję turystami rysuje się krajobraz niezwykły i zachwycający. Poczynając od południa i wspaniałych Gór Toros, znajduje się tam wybrzeże śródziemnomorskie z piękną scenerią, piaszczystymi plażami, zacisznymi zatoczkami, spokojnymi i atrakcyjnymi miejscami na letni wypoczynek. Turcja jest podzielona na 81 prowincji, z których każda dzieli się na mniejsze podprowincje. Nazwy prowincji z reguły pochodzą od ich stolic. Wyjątek stanowią Hatay (stolica Antakya), Kocaeli (stolica Izmit) i Sakarya (stolica Adapazarı).

Klimat

Turcja ma klimat dość zróżnicowany. W regionie Morza Marmara oraz wybrzeży Mórz Egejskiego i Śródziemnego, panuje jako śródziemnomorski z gorącymi latami i łagodnymi zimami. Podobnie jest nad Morzem czarnym, choć latem nie jest tu tak upalnie. Natomiast w regionie środkowej i wschodniej Anatolii lata są bardzo suche i upalne, a zimy chłodne.

Temperatura powietrza

Rok

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

Stambuł

14,3°

5,5°

5,5°

7,6°

12°

16,5°

21°

23°

23°

20,3°

16°

11°

7,6°

Ankara

9,9°

-2,8°

0°

4,4°

9,3°

13°

17°

20,3°

20°

16,5°

11°

5°

0,5°

Antalya

18°

9,9°

9,9°

12,7°

16°

20°

24,2°

27,5°

27,5°

24,7°

20,3°

15°

11°

Konya

11°

-0,5°

1,1°

5,5°

11°

15°

19°

22,5°

22,5°

19°

13°

6°

1,1°

Kayseri

10,5°

-2,2°

0,5°

5°

10,5°

14°

17,6°

21°

21°

17°

12°

5,5°

0,5°

Erzurum

5°

-11°

-9°

-3,3°

5°

10°

14°

17,6°

17,6°

13°

6,6°

0°

–

Kuchnia

Turcja od strony kulinarnej słynie z tego, co charakteryzuje cały Bliski Wschód. Serwowane potrawy są aromatyczne, doskonale przyprawione i wyraziste w smaku. Niemal przez pięć wieków panowania osmańskiego wyszukaną kuchnię, jaka powstała w pałacu Topkapi, kształtowały wpływy kultur różnych narodów. Później rozprzestrzeniła się ona na terytorium obecnej Turcji. Wśród popularnych, miejscowych dań znajdziemy smażone kulki z ciecierzycy lub bobu – falafel, pożywny humus, serwowany najczęściej jako zimna przekąska i oczywiście dobrze znany na całym świecie kebab. W Turcji jest on zwykle wykonany z mięsa baraniego lub kurczaka, choć spotyka się także jego rybne i warzywne odmiany. Do tego – chlebek pita i wybór jogurtowych sosów. Popularny jest też ayran – słonawy i dość rzadki jogurt. Dla wegetarian doskonale nadają się tureckie przystawki, czyli meze. Ich szeroki wybór znaleźć można praktycznie w każdej restauracji, a większość przygotowana jest bez mięsa. Smażone, nadziewane fetą bakłażany, zwykły biały ser z melonem, czy liście winorośli z cytrynowym ryżem spełnią wymogi wegetariańskiej diety. Turcy serwują też bardzo dobrą gorącą i słodką herbatę, podawaną w małych szklaneczkach w kształcie tulipanów. Kawa z kolei przyrządzana jest na trzy sposoby: słodka sekarli, bez cukru sade i półsłodka orta. Popularne są także soki oraz napary wiśniowe i jabłkowe. Narodowym napojem Turków jest raki – czyli anyżowa wódka o lekkim posmaku lukrecji. Podawana silnie schłodzona i zmieszana pół na pół z wodą staje się koloru mlecznego i nazywana jest mlekiem lwa. Kuchnia turecka bogata jest w słodycze takie jak krucha polana słodką melasą baklawa, wyborna chałwa w wielu odmianach i lekki marcepan.

Pamiątki

Wyjeżdżając z Turcji można dźwigać nieprzeciętnie obładowany plecak, zwłaszcza jeśli ktoś ma dużą rodzinę i licznych znajomych. Turcja jest znana z wielu rękodzielniczych wyrobów, z których najsłynniejsze są chyba dywany. Zaraz po nich plasują się – jeśli chodzi o jakość – przepiękna ceramika i biżuteria, potem inkrustowane drewno, a w końcu wyroby ze skóry i zamszu. Z Turcji można przywieźć również pamiątkę w postaci oryginalnych wyrobów z miedzi i pianki morskiej, a także fajkę wodną – nargile. Choć wielu marzy o oryginalnym perskim kobiercu, to na tureckie dywany (hal), od których wszystko się zaczęło, narzekać byłoby grzechem – zwłaszcza, że są one kwintesencją tureckiej sztuki ludowej. Dywany i kilimy wyrabiane w tym kraju są naprawdę piękne i warto się zaopatrzyć w taką pamiątkę, która nie tylko czasem przypomni nam w domu o odbytej podróży, ale także będzie pełnić funkcję praktyczną. Kupując dywan musimy zapytać sprzedawcę z jakiego materiału jest zrobiony. Jeśli nas nie oszukuje to pozwoli zrobić mały test; zapalniczką przypalmy skrawek dywanu. Wełna i jedwab, jak naturalne produkty zwierzęce, pachną przypalonym włosem, a w dodatku się marszczą. Bawełna i sztuczny jedwab reagują inaczej – zostaje z nich szary popiół, a pachną przypalanym drewnem. Ceramika, jaką możemy kupić w Turcji, pochodzi przeważnie z Kutahyi, ale jest stylizowana na legendarne niemalże wyroby z Izniku. Ostatnio w Izniku podejmuje się produkcję ceramiki na nowo, wyroby są ładne i delikatne. Można znaleźć wśród nich misy, filiżanki (całe serwisy), talerze, kafelki i bardziej komercyjne, bo utrzymane w zachodnim stylu, kubki. Z Turcji warto sobie lub rodzinie czy znajomym przywieźć biżuterię, ponieważ złoto i srebro jest w krajach azjatyckich (oraz w islamskich krajach Afryki) tańsze niż w Europie. Do wyboru mamy naszyjniki, pierścionki, bransolety i in. tego typu ozdoby, do których dodaje się także kamienie szlachetne i półszlachetne. Na targowiskach obowiązuje zasada targowania się. Aby zachęcić do transakcji, kupcy częstują potencjalnych nabywców herbatą i tradycyjnymi słodyczami.

Zalecane szczepienia, ochrona

Nie ma wymogu dokonywania szczepień. Jednak zaleca się szczepienia przeciwko żółtaczce, gdyż w razie poważniejszych usług medycznych (np. operacja) wymaga się okazania zaświadczenia o szczepieniu. Brak zagrożeń epidemiologicznych. Służba zdrowia jest w przeważającej większości prywatna. Wizyta u lekarza (bez zabiegów) kosztuje ok. 30 USD, dzień pobytu w szpitalu – ok. 50 USD. Zabiegi są bardzo drogie. Większe szpitale mają podpisane umowy z ubezpieczycielami i honorują polisy ubezpieczeniowe. W mniejszych miejscowościach należy liczyć się z koniecznością dokonania opłaty gotówką (należy wówczas wziąć fakturę za usługę i wystąpić o zwrot kosztów do ubezpieczyciela). Wyposażenie szpitali jest na dobrym poziomie.

Meldunek

Nie ma obowiązku meldunkowego, wyjąwszy meldunek w hotelach. Nie należy zostawiać paszportu do dyspozycji hotelu na czas pobytu, a jedynie okazać go przy załatwianiu formalności meldunkowych, co może wiązać się z koniecznością opłacenia z góry całego okresu pobytu w hotelu.