To miasto to jeden wielki monument, zachwycający na każdym kroku. Zarówno najsłynniejsze zabytki, jak i maleńkie place i wąskie uliczki zachwycają architekturą, klimatem i kolorami. O historii tego miasta nie będę pisać, bo zajęłoby to kilka stron, ale chyba każdy mniej więcej zna dzieje Rzymu. Od razu przechodzę do opisu miasta.
Żeby zobaczyć najważniejsze miejsca i poczuć klimat miasta potrzeba minimum 3 dni. Ale to jest absolutne minimum. Najlepiej przyjechać tam na tydzień i wtopić się w atmosferę. Polecam zwiedzać miasto samodzielnie, nie z wycieczką i przewodnikiem, bo wtedy będziemy przerzucani z miejsca na miejsce i tylko tam, gdzie jest w planie. A miasto trzeba zwiedzać samodzielnie, z książkowym przewodnikiem w ręku. Warto zgubić się w tajemniczych uliczkach, warto przysiąść na skwerku i podziwiać życie miasta. Bo tylko tak poznamy prawdziwy urok Rzymu.
Wyjazd powinniśmy zaplanować jeszcze przed przybyciem, przestudiować przewodniki i mapę i zaplanować całodzienne wycieczki w poszczególnych dzielnicach, bo do zwiedzania jest tyle, że bez planu może nam umknąć wiele ważnych miejsc. Warto też zakwaterować się w takim miejscu, żeby było łatwo dotrzeć do większości miejsc na nogach. (W Rzymie turyści są przez cały rok, więc warto zrobić rezerwację dużo wcześniej, bo tuz przed wyjazdem może być kłopot ze znalezieniem dobrego noclegu). Bo właśnie „przetuptanie” uliczek z mapą w ręku daje najwięcej satysfakcji. Oczywiście można też jechać metrem czy autobusem, ale wtedy umknie nam wiele pięknych miejsc.
Zwiedzanie proponuję zacząć od największych symboli miasta.
Koloseum jest jedną z największych świetności epoki rzymskiej. Budowa tego amfiteatru o olbrzymich wymiarach, którego pozostałości do dziś pozwalają podziwiać jego antyczną majestatyczność rozpoczęta została przez Wespazjana w 72 roku n.e. Ukończył ją w roku 80 jego syn – Tytus. Jest to duża eliptyczna budowla o długości 188 m i szerokości 156 m, obwodzie 524 m, wysokości 48,5 m, z pojemną widownią, która mogła pomieścić od 45 do nawet 90 tysięcy ludzi; z 4 galeriami komunikacyjnymi oraz areną z systemem podziemnych korytarzy. Po napaści Normanów z klasycznego i antycznego Rzymu nie pozostało prawie nic oprócz szkieletów. Także Koloseum przez wiele lat stało opustoszałe i zniszczone, stanowiąc kopalnię materiału do budowy dla prawie całego miasta. Dopiero Benedykt XIV postanowi ratować to, co zostało ze starego amfiteatru i uświęcił go, odprawiając w nim Drogę Krzyżową i umieścił w centrum Koloseum Krzyż. Później został on stamtąd usunięty i przywrócono go dopiero w 1926 roku stawiając go w tym samym miejscu. Dla chrześcijan Koloseum jest miejscem, z którym historia związała imiona tysięcy męczenników, którzy oddali życie w imię wiary chrześcijańskiej na oczach żądnych krwi widzów. Dla rozrywki mieszkańcom Rzymu organizowano tutaj walki wśród gladiatorów, lub z dziką zwierzyną i mityczne spektakle zwane naumachie, symulowane bitwy okrętowe na arenie wypełnionej wodą. Koloseum nie miało dachu, ale w czasie deszczu i burzy było przykrywane olbrzymim płótnem przez marynarzy floty morskiej z Rawenny i Capo Mileno. Obydwie te załogi brały udział w bitwie morskiej, która często odbywała się w Amfiteatrze. W pełni swej sławy Koloseum stanowiło wspaniałą demonstrację potęgi rzymskiej. Ale jeszcze dziś, po tylu wiekach jest ono dumą Rzymu i budzi zachwyt zwiedzających. Od II poł. XVIII wieku w Wielki Piątek odbywa się tutaj droga krzyżowa pod przewodnictwem papieża. 7 lipca 2007 obiekt został ogłoszony jednym z siedmiu nowych cudów świata.
Tuż obok Koloseum stoi Łuk Konstantyna (Arco di Costantino). Został on zbudowany w latach 312 – 315 dla uhonorowania dziesięciolecia sprawowania władzy przez cesarza Konstantyna oraz dla uczczenia jego zwycięstwa nad Maksencjuszem. Łuk ma wysokość 21 m, szerokość 25,7 m, głębokość 7,4 m. Prowadzą przez niego jedno główne oraz dwa mniejsze, boczne wejścia z czterema (na każdej fasadzie) korynckimi kolumnami na wysokich postumentach ozdobionych reliefami.
Forum Romanum ( z łac. rynek rzymski). Forum było w starożytności placem otoczonym monumentalnymi bazylikami i świątyniami, który stanowił ośrodek życia miasta. Znane było też jako Forum Magnum tj. plac w starożytnym Rzymie, położony u stóp Kapitolu i Palatynu. W drugiej ćwierci VI w. p.n.e. (a więc jeszcze w okresie Królewskim) usunięto stamtąd domy, osuszono (Cloaca Maxima) i wybrukowano powierzchnię. Część placu (Comitium) zostawiono nie zabudowaną z przeznaczeniem na zgromadzenia ludności. Forum, dzięki swojemu położeniu, stanowiło idealne miejsce spotkań mieszkańców miasta z okoliczną ludnością, spotkań i oczywiście wymiany towarowej. Wraz z rozwojem tego rodzaju działalności zaczęły na Forum powstawać sklepy, świątynie i bazyliki, aż plac ten stał się sercem miasta. Odbywały się tutaj zgromadzenia ludowe i zebrania Senatu, wybory do rady miejskiej, ceremonie religijne, a także wykonywane były wyroki sadu. Na północnym skraju Comitium wzniesiono Kurię (VI w. p.n.e. ) – budynek senatu. W tym samym czasie, po wschodniej stronie placu, zbudowano świątynię Westy i dom Westalek. Inną starą budowlą na Forum Romanum była Regia, a także świątynia Saturna zbudowana na pocz. V w. p.n.e. Ta ostatnia miała wymiary 40 x 20 m i została całkowicie przebudowana w IV w. n.e. Inną budowlą z tych czasów jest świątynia Dioskurów (50 x 30 m), przebudowana za cesarza Tyberiusza (I w. n.e.). Początek okresu cesarstwa przyniósł na Forum Romanum kolejne ważne budowle: świątynię Boskiego Juliusza i łuk tryumfalny cesarza Augusta. Od V wieku ulegało stopniowemu zniszczeniu. W IX, X wieku stanowiło kamieniołom gdzie łatwo pozyskiwano budulec do nowych budowli. Do XVIII wieku służyło na wypas bydła. Prace wykopaliskowe rozpoczęto na początku XIX wieku i prowadzono systematycznie.
Tuż za Forum Romanum znajduje się Kapitol. Kapitol to jedno z siedmiu wzgórz na których powstał Rzym. Wzgórze ma dwa wierzchołki, południowy zwany Capitolinum, gdzie w starożytności stała świątynia Jowisza i północny zwany Arx, na którym znajdowała się cytadela. U stóp Kapitolu kończyła się Via Sacra wiodąca przez Forum Romanum. Od początków Rzymu Kapitol był twierdzą i sanktuarium oraz symbolem miasta. Stały na nim świątynie: Jowisza Kapitolinskiego (najstarsza z rzymskich świątyń), Junony, Minerwy i Junony Monety, wokół których wybudowano wiele mniejszych świątyń i ołtarzy. U stóp wzgórza, od strony wschodniej, znajdowało się także tabularium (obecnie w tym miejscu znajduje się pałac Senatorski). Od strony północno-zachodniej Skała Tarpejska – miejsca straceń w czasach republiki rzymskiej. Część zabudowań, w tym świątynia Jowisza Kapitolinskiego spłonęła w 69 r.n.e. w czasie wojny domowej Wespazjana z Witeliuszem. Odbudowy podjął się Domicjan. W Średniowieczu Kapitol tak podupadł, że pasterze wypasali na nim owce, ale już w 1143 przeniesiono tam zarząd miejski nowej Republiki Rzymskiej. Zbudowano wtedy pałac Senatorski, przeznaczony na obrady senatu oraz pałac Konserwatorów , w którym urządzono siedzibę sądu. Na miejscu świątyni Junony w VI wieku zbudowano kościół Santa Maria in Capitolio, który w czasach republiki, w 1250 r. został przebudowany i otrzymał wezwanie Santa Maria in Aracoeli. W 1471 roku papież Sykstus IV podarował Kapitol miastu i umieścił w pałacu Konserwatorów część zbiorów pochodzących z Pałacu Lateranskiego dając początek Muzeum Kapitolinskiemu. Od strony Placu Weneckiego poprowadzono na wzgórze nowe wejście po 123 stopniach biegnących prosto w kierunku kościoła. Rozwiązanie urbanistyczne wejścia i całego placu zostało zaprojektowane w 1536 przez Michała Anioła. W centrum placu został umieszczony posąg konny imperatora Marka Aureliusza, dziś zastąpiony kopią.
Trzy pałace (Palazzo dei Conservatori, Palazzo Nuovo i Palazzo Senatorio) goszczą Muzea Capitolini, z najbogatszą kolekcją znalezisk starożytnego Rzymu. Tutaj znajdują się: posąg konny Marka Aureliusza; ruiny Colosso di Costantino; mozaiki pochodzące z Willi Adriany z Tivoli; posąg Wenus Capitolina; Sala Imperatorów z ponad 70 popiersiami marmurowymi; posągi Centaurów; posąg Fauna Pijanego; posąg Galata Umierającego, ze szkoły w Pergamo z II wieku p.n.e.; sławny posąg Spinario z I wieku p.n.e.; sławna statua z brązu Lupa Capitolina, symbol Rzymu republikańskiego; statua Wenus Esquilina. Wewnątrz Muzeów Capitolini znajduje się także galeria malarstwa z dziełami Tiziano, Caravaggio, Guido Reni, Pietro da Cortona. Na szczycie majestatycznych, szerokich schodów wejściowych Placu znajdują się posągi Dioscuri, pochodzące z końca epoki imperatorskiej i odkryte w XVI wieku: przedstawiające Castora i Polluksa obok ich koni. Na placu znajdziemy także tak zwane Trofea Mariusza, które celebrują zwycięstwo Domiziano nad Germanią oraz Kamienie Milowe, które pierwotnie znajdowały się wzdłuż drogi Via Appia, na której zaznaczono pierwszą i siódmą milę.
Z tyłu wzgórza Kapitolu, na skrzyżowaniu drogi Via del Corso i Via dei Fori Imperiali, znajduje się Piazza Venezia (Plac Wenecki). Został zbudowany w XV wieku przez Leone Battista Albertiego. Z tego okresu pochodzi zbudowany przez tego architekta dla weneckiego duchownego, kardynała Barbo, późniejszego Pawła II, renesansowy pałac – Palazzo Venezia. Pałac do połowy XVI wieku pełnił rolę rezydencji papieskiej. Później znajdowała się w nim ambasada Republiki Weneckiej (do 1797 r.) i ambasada austracko-węgierska. Po dojściu do władzy Mussoliniego w pomieszczeniach pałacowych urządzono jego rezydencję. Podczas przemówień wygłaszanych z balkonu, plac gromadził mieszkańców Rzymu. Obecnie w pałacu mieści się muzeum z kolekcją zgromadzoną przez Pawła II. Na dziedzińcu pałacu umieszczona jest fontanna z przedstawieniem zaślubin Wenecji z morzem (doża rzucający pierścień). Przy placu dominuje imponujący pomnik z białego kamienia przedstawiający Vittorio Emanuele II.
Pomnik ten, zwany również Il Vittoriano, wykonany został w 1885 roku w stylu neoklasycznym przez Giuseppe Sacconi na cześć Vittorio Emanuele II z Sabaudii, pierwszego Króla nowych zjednoczonych Włoch. W miejsce to dojdziemy za pomocą majestatycznych schodów, w połowie których znajdziemy pomnik Milite Ignoto, zwanym także Altare della Patria, gdzie pochowany jest żołnierz z I Wojny Światowej w pamięci wielu poległych pozostałych bez pochówku i bez identyfikacji podczas Wielkiej Wojny. We wnętrzu Vittoriano, mieści się Muzeum Centrale del Risorgimento.
Chyba jednym z najsłynniejszych placów w Rzymie jest Piazza Navona. Miejsce skąpane w słońcu tętni życiem od rana do nocy. Pełno tu kawiarni, kwiaciarek, artystów i turystów. Zaletą placu jest to, że jest zamknięty dla samochodów. Plac przepojony jest duchem barokowych mistrzów Berniniego i Borrominiego. Dawniej przychodzono tutaj na targ, na procesję, na świąteczny festyn lub inscenizację bitew morskich. Plac wziął swój eliptyczny kształt od pochodzącej z I w. areny cesarza Domicjana, na której odbywały się zawody sportowe i wyścigi rydwanów. Budynki okalające plac powstały na ruinach starożytnych trybun, które mieściły 30 tys. widzów.
Po stronie zachodniej znajduje się pałac Pamphili oraz Kościół św. Agnieszki. Legenda mówi że zupełnie obnażona 13-letnia Agnieszka została rzucona na pastwę spojrzeń tłumu na stadionie za odmowę zamążpójścia za poganina, po czym jej nagość okryła zasłona włosów. Kościół znajduje się dokładnie w miejscu tego legendarnego zdarzenia. Przy placu znajduje sie też Pałac Pamphili – aktualnie siedziba ambasady Brazylii, oraz średniowieczny Kościół Nostra Signora del Sacro Cuore. Jednak największą atrakcją tego miejsca są trzy fontanny. Punktem centralnym placu jest Fontanna Czterech Rzek ( Fontana dei Quarto Fiumi ). Ta wspaniała kompozycja Berniniego jest personifikacją wielkich rzek czterech kontynentów. Od północy znajduje się fontanna Neptuna natomiast od południa fontanna del Moro z posągiem Nubijczyka mocującego się z delfinem z 1878 r.
Przy przepięknym placu Piazza della Rotonda znajduje się imponująca budowla – Panteon. Panteon jest najlepiej zachowanym budynkiem z czasów starożytnego Rzymu. Hadrian, cesarz rzymski, wybudował ją na Polu Marsowym ku czci wszystkich bogów. Wewnątrz znajdował się ceremonialny ołtarz, gdzie zwierzęta były poświęcane i palone. Dym wydobywał się przez otwór w wierzchołku kopuły, zwany „wszystko widzące oko niebios”. Pierwszy, prostokątny Panteon powstał w 27 r. p.n.e., jednak ok. 50 lat później spłonął. Dopiero ok. 125 r. n.e. za jego odbudowę wziął się cesarz Hadrian. Postanowił jednak, że nowy panteon powstanie na planie koła, zachował jednak oryginalny portyk, który przetrwał pożar sprzed lat. Tę wspaniałą budowlę stanowi rotunda o średnicy 43,3 metra, o takiej samej wysokości. Do jej wnętrza światło dochodzi tylko i wyłącznie przez centralny otwór w odlanej z betonu kopule, którego średnica wynosi 9 metrów. Owy otwór (oculus) nie jest niczym przykryty, zatem podłoga na środku jest wklęsła z odpływem do zbierania deszczu. Oculus, czyli „oko” kopuły przepuszcza dzienne światło do wnętrza, jest szerokie na 8,2 metra, 5 trzymających się za ręce uczniów mogło by się zmieścić wewnątrz otworu. Niegdyś front, sklepienia przedsionka i kasetony Panteonu ozdobione były złoconym brązem, który jednak papież Urban VII Barberini przeznaczył na… złom. Wspomniane elementy posłużyły jako materiał na baldachim nad grobem św. Piotra w Watykanie i 60 armat do Zamku św. Anioła.
Wewnątrz Panteonu znajdują się wspaniałe rzeźby z brązu, wiernie strzegące grobów wielkich Rzymian, którzy mieli zaszczyt spocząć właśnie w Panteonie. I tak znajdziemy tutaj kości Perin del Vaga, uchodzącego za drugiego wielkiego asystenta Rafaela, ale i grobowiec wspaniałego malarza i architekta – Baltazara Perruziego. Miejsce doczesne znaleźli tu również król Humbert, królowa Małgorzata, ale i sam Rafael oraz jego narzeczona – Maria Bibbena.
Plac Hiszpański to jedno z najbardziej znanych miejsc w Rzymie, pełne uroku i lokalnego kolorytu, miejsce spotkań cudzoziemców, artystów i młodzieży.
Z placu wychodzą najbardziej znane i eleganckie rzymskie ulice: Via Condotti ze słynną Kawairnią Greco, Via Frattina -elegancka i bardzo uczęszczana, Via del Babuino – znana z licznych prywatnych galerii. Przy Placu Hiszpańskim wznosi się Pałac Propaganda Fide, przy którym pracowali Bernini i Borromini. 
Najpiękniejszą częścią Placu są Schody Hiszpańskie – zwane także Trinita dei Monti – od nazwy XVI wiecznego kościoła św. Trójcy ( Trinita del Monti ), do którego prowadzą. Schody zostały wybudowane według projektu Francesco de Sanctis i Alessandro Specchi. Budowa została ukończona w 1726 roku. Wiosną schody toną w kwiatach sprzedawanych przez wędrownych sprzedawców. W maju organizowana jest wspaniała ekspozycja azalii. Na tych Schodach organizuje się także pod otwartym niebem pokazy mody. Schody liczą 138 stopni dzięki czemu są jednymi z najwyższych w Europie. Ciekawostką jest miejscowy przesąd według którego na schodach nie powinno się jeść. U podnóża stopni znajduje się niewielka fontanna Barcaccia (krypa, łódeczka) wykonana w 1623r. przez Pietro Berniniego, ojca znanego Giovanni Lorenzo Berniniego. Fontannę zasilają wody doprowadzone akweduktem (tym samym, który zasila fontannę di Trevi). Fontanna jest pamiątką po powodzi, która miała miejsce na Boże Narodzenie w 1598 r. Wody Tybru wyrzuciły w tym miejscu łódkę.
Nieodzownym punktem zwiedzania w Rzymie jest Fontana di Trevi. Fontanna di Trevi – najbardziej znana barokowa fontanna Rzymu. Została zbudowana z inicjatywy Klemensa XII w miejscu istniejącej wcześniej fontanny zaprojektowanej przez Leona Battiste Albertiego z 1435 r. Zasila ją woda doprowadzona akweduktem zbudowanym w 19 p.n.e. przez Agryppę, tym samym, który zasila fontannę Barcaccia znajdującą się u podnóża Schodów Hiszpańskich. Legenda wiąże nazwę fontanny z imieniem Trevia noszonym przez dziewicę (łac. virgo), która odkryła źródło wody wykorzystane przy budowie akweduktu. Wodę doprowadzaną przez ten akwedukt do fontanny nazywa się Acqua Virgo. Turyści zwyczajowo wrzucają do fontanny drobne monety, by zapewnić sobie „powrót do Rzymu”. Pieniądze, wyławiane przez władze miasta przeznaczone są na utrzymanie zabytków. Po filmie Słodkie życie (La Dolce Vita) z 1960 w reżyserii Federico Felliniego stała się sławna na całym świecie a scena kąpieli Sylvi granej przez Anitę Ekberg należy do najsłynniejszych w dziejach kina.
Tuż obok Watykanu, który opisujemy w oddzielnym artykule, znajduje się Zamek św. Anioła. Można do niego dojść przepięknym mostem Ponte Sant Angelo. Budowla ta miała burzliwą historię: początkowo była grobowcem przeznaczonym dla cesarza Hadriana, jego rodziny oraz następców. Funkcję mauzoleum pełniła do 271, kiedy to została włączona w system murów obronnych Rzymu. W czasach Teodoryka zostala przebudowana na więzienie. W V wieku przerobiono ją na fortecę. Podczas najazdu Gotów zniszczone zostały marmurowe rzeźby wieńczące mauzoleum (obrońcy użyli połamanych rzeźb do obrzucania szturmujących). Pod koniec VI wieku papież Grzegorz I Wielki przemianował ją na Zamek św. Anioła (podobno podczas zarazy panującej w Rzymie ujrzał nad budynkiem Mauzoleum postać anioła z mieczem w ręku). W 608 r. papież Bonifacy IV na szczycie budynku wzniósł kaplicę Świętego Anioła w Niebie. W 1277 papież Mikołaj III połączył zamek z Watykanem za pomocą korytarza, istniejącego do dziś. Od 1752 r. budynek zdobi rzeźba przedstawiająca anioła z mieczem. Obecnie, od roku 1933, znajduje się w nim watykańskie muzeum średniowiecznej broni. Zwiedzając zamek warto wspiąć się na ostatnie piąte piętro zamku, na którym znajduje się taras, z którego można podziwiać wspaniały widok na Rzym oraz rzeźbę Anioła dominującą nad zamkiem.
W Rzymie znajdują się jeszcze setki miejsc warte zobaczenia, bo Rzym to jeden wielki zabytek, który zapiera dech w piersi. Godne polecenia są:
Palatyn – jedno ze siedmiu wzgórz Rzymu, według tradycji uważane za miejsce najstarszej osady rzymskiej zwanej Roma quadrata. Tu w grocie zwanej Lupercal miała wilczyca karmić Romulusa i Remusa.
Piazza del Popolo (Plac Wszystkich Ludzi) – Przez lata plac był miejscem publicznych egzekucji – ostatnią wykonano w 1826. W roku 1589 papież Sykstus V umieścił na środku placu egipski obelisk przeniesiony z Circus Maximus.
Usta Prawdy (Bocca della Verità) znajdują się w przedsionku kościoła Santa Maria in Cosmedin. W starożytnym Rzymie ten kamienny krąg przedstawiający oblicze boga Oceanusa.zakrywał ujście kanału ściekowego. W średniowieczu umieszczony w przedsionku kościoła był miejscem wykonywania wyroków. Za zdradę czy kłamstwo obcinano rękę. Teraz jest to tylko turystyczna atrakcja. Usta prawdy pojawiły się w filmie „Rzymskie wakacje” z udziałem Audrey Hepburn i Gregory Pecka. W jednej ze scen aktor wkłada dłoń w usta, udając następnie, że została mu odgryziona.
Plac Campo dei Fiori – położony w pobliżu Placu Navona. Plac od średniowiecza był miejscem targowym oraz miejscem rozwoju kultury ulicznej. Plac był także miejscem egzekucji. To tutaj, 17 lutego 1600 roku został spalony na stosie przez inkwizycję filozof dominikanin Giordano Bruno z powodu głoszonych przez siebie heretyckich poglądów. Aby upamiętnić tę tragedię, w 1887 roku Ettore Ferrari stworzył poświęcony mu pomnik, stojący w centrum placu.
Largo di Torre Argentina – na tym placu zobaczyć można skromne ruiny świątyń z okresu republiki, poza którymi rysują się niewyraźne pozostałości portyku Pompejusza, wiodącego niegdyś do sali, w której odbywały się posiedzenia senatu. To tutaj, w marcowe przedpołudnie 15 marca 44 r. p.n.e.. zamordowano Cezara. Kilka dni później zwłoki jego przeniesiono na łożu z kości słoniowej na Forum Romanum, gdzie złożone zostały przed mównicą, w zdobionej złotem kapliczce wzorowanej na świątyni Wenus Rodzicielki. Il Gesù słynie jednak z ogromnej ilości zdziczałych kotów, które zamieszkują większość ruin rzymskich, ale tylko tutaj znajdują się tabliczki informujące o „kociej rodzinie”
Booking.com
